آشنایی با شلنگ آتش نشانی و تاریخچه آن

شلنگ آتش نشانی یکی از مهم‌ترین ابزار اطفاء حریق به شمار می‌آید. شلنگ آتش نشانی دارای انواع بسیار زیادی است و با توجه به کارایی و ظرفیت‌، در موقعیت‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مقاله به معرفی انواع شلنگ آتش نشانی و پیشینه آن می‌پردازیم. این شلنگ‌ها از جنس مقاوم و خاصی درست شده‌اند که تحمل فشار زیاد آبی که برای اطفاء حریق مورد استفاده قرار می‌گیرد را دارند. از شلنگ آتش نشانی به شکل متصل به تانکر آب ماشین آتش نشانی و به صورت جداگانه برای متصل شدن به خروجی‌های مخصوص آب، استفاده می‌شود. جنس این شلنگ‌ها به گونه‌ای طراحی شده که قابلیت کشسانی زیادی داشته باشد تا بتوان از آن در شرایط سخت حادثه استفاده کرد.

پیشینه شلنگ آتش نشانی

شلنگ آتش نشانی به شلنگ‌های مخصوصی گفته می‌شود که به شکل اختصاصی به منظور اطفاء حریق طراحی شده است. این شلنگ‌ها به طور معمول از یک لایه خارجی از الیاف در هم تنیده و یک لایه درونی از جنس پلاستیک با قابلیت کشسانی زیاد ساخته می‌شود. این شلنگ‌ها معمولا به طول 50 فوت (15.5 متر) ساخته می شوند. در دو انتهای شلنگ آتش نشانی بخش‌های فلزی‌ای وجود دارد که قابلیت اتصال این شلنگ‌ها به خروجی‌های فشار قوی آب را فراهم می‌کند.

بر خلاف انواع دیگر شلنگ، شلنگ آتش نشانی به گونه‌ای طراحی می‌شود که بتوان از آن به صورت پهن شده نگهداری کرد و این امر به صرفه‌جویی در فضای اشغال شده توسط شلنگ کمک بسیار زیادی می‌کند. این مسئله در مورد ماشین‌های آتش نشانی یک امر بسیار ضروری است. برای درک بهتر این مسئله بد نیست بدانید که یک ماشین آتش نشانی قابلیت حمل 366 متر شلنگ آتش نشانی به قطر 64 میلیمتر را، در فضایی تنها به اندازه یک تخت دو نفره دارد.

آشنایی با تجهیزات آتش نشانی را در ایمن ترافیک مگ بخوانید.

اولین شلنگ آتش نشانی

اولین مورد استفاده از شلنگ آتش نشانی به یونان باستان برمی‌گردد. در یونان باستان از روده گاو به عنوان شلنگ استفاده می‌شد. برای استفاده بهینه از روده گاو به منظور خاموش کردن آتش، یک سر روده را به یک مخزن آب با دیواره‌های ارتجاعی متصل می‌کردند و سر دیگر آن را به سمت آتش نشانه می‌گرفتند. با فشار دادن مخزن آب، آب با فشار به سمت آتش پرتاب می‌شد.

اختراع شلنگ آتش نشانی مدرن به سال 1672 و کشور هلند بازمی‌گردد. در این سال شخصی به نام نیکولاس یان وندر هیدن که در شهر آمستردام زندگی می‌کرد، اولین شلنگ آتش نشانی مدرن را اختراع کرد. این شلنگ آتش نشانی از چرم دوخته شده ساخته شده بود. مشکل این شلنگ‌ها نشتی آنها و پاره شدن دوخت‌ها تحت فشار زیاد آب بود. برای غلبه بر این مشکل تعدادی از آتش نشانان شهر فیلادلفیا راه حلی ارائه دادند که به واسطه آن در هر متر از شلنگ از تعدادی حلقه فلزی استفاده می‌شد که مانع از نشتی آب می‌شد.

در ساخت شلنگ‌های آتش نشانی امروزی از الیاف مصنوعی و طبیعی به همراه ترکیبات الاستومر استفاده می‌شود. استفاده از این مواد در ساخت شلنگ آتش نشانی مانع پوسیدگی در مجاورت نور خورشید و مواد شیمیایی می‌شود. در ضمن، این شلنگ‌ها از مدل‌های قدیمی بسیار سبک‌تر هستند و این مانع خستگی آتش نشانان می‌شود.

انواع و سایزهای مختلف شلنگ آتش نشانی

انواع گوناگونی از شلنگ‌های آتش نشانی وجود دارد که دارای مکانیزم‌های عمل متفاوتی هستند. انواع مختلف شلنگ آتش نشانی عبارتند از، شلنگ تهاجمی، شلنگ تامین کننده، شلنگ تقویت فشار، شلنگ جنگل بانی و شلنگ فشار قوی. به شلنگ‌هایی که تحت فشار مثبت عمل می‌کنند، شلنگ تخلیه شونده، و به شلنگ‌هایی که تحت فشار منفی عمل می‌کنند، شلنگ‌های مکنده گفته می‌شود.

شلنگ تهاجمی، به شلنگ‌هایی گفته می شود که با الیاف پوشیده شده‌اند و بسیار انعطاف‌پذیر هستند. از این شلنگ‌ها به منظور انتقال آب از تانکر ماشین آتش نشانی به محل حادثه استفاده می‌شود. طول معمول این شلنگ‌ها 15.5 متر است و طوری طراحی شده‌اند که تحمل فشار تا 2760 کیلوپاسکال را دارند.

شلنگ تامین کننده و شلنگ تقویت فشار، شلنگ‌هایی انعطاف‌پذیر با قطر زیاد هستند که به وسیله الیاف پوشیده شده‌اند. از این شلنگ‌ها برای انتقال آب از منبع آب که در مسافتی نسبتاً طولانی قرار گرفته، به تانکر آب، و یا تقویت فشار آب از یک تانکر به یک تانکر دیگر در مسافت طولانی استفاده می‌شود. قطر داخلی این شلنگ‌ها بین 89 تا 127 میلیمتر است و قابلیت تحمل فشار تا 2070 کیلوپاسکال را دارد. طول استاندارد این شلنگ‌ها حدوداً 31 متر است.

شلنگ جنگلبانی

شلنگ آتش نشانی جنگلبانی، شلنگ‌های انعطاف‌پذیری هستند که با الیاف پوشیده شده‌اند و از آنها برای خاموش کردن آتش‌سوزی جنگل، چمن، و درخت‌ها استفاده می‌شود. این نوع از شلنگ آتش نشانی بسیار سبک وزن است و قدرت مانور شلنگ در زمین‌های پرمانع را افزایش می‌دهد. قطر داخلی این شلنگ‌ها بین 25 تا 38 میلیمتر است و قابلیت تحمل فشار تا 3105 کیلوپاسکال را دارند. این شلنگ‌ها به طور معمول حدوداً 31 متر طول دارند.

شلنگ فشار قوی، به شلنگ‌هایی گفته می‌شود که دارای بدنه قطوری هستند و از آنها برای مهار کردن آتش‌های کوچک استفاده می‌شود. این شلنگ‌ها به واسطه بدنه قطوری که دارند حتی وقتی که تحت فشار نیستند حالت خود را حفظ می‌کنند و بر خلاف شلنگ‌های آتش نشانی دیگر به حالت پهن در نمی‌آیند. قطر درونی این شلنگ‌ها چیزی حدود 19 تا 25 میلیمتر است و فشار تا 5520 کیلوپاسکال را تحمل می‌کند. طول این شلنگ‌ها معمولا نزدیک به 31 متر است.

مواد سازنده شلنگ آتش نشانی

در گذشته، نخ متدوال‌ترین ماده‌ای بود که از آن در ساخت شلنگ آتش نشانی استفاده می‌شد، اما در شلنگ‌های آتش نشانی مدرن بیشتر از الیاف پلی استر و نایلون استفاده می‌شود. الیاف مصنوعی دارای مقاومت بیشتری هستند و عمر مفید شلنگ آت نشانی را به شکل قابل توجهی افزایش می‌دهند.

لایه بیرونی و درونی شلنگ از پلاستیک و مواد صنعتی تشکیل شده است. متداول‌ترین ترکیباتی که از آنها در ساخت شلنگ آتش نشانی استفاده می‌شود، می‌توان استایرین، پروپیل اتیلن، کلروپرن، پلی‌یورتان و نیتریل بوتادین را نام برد. این ترکیبات د رمقابل مواد شیمیایی، حرارت، اوزون، اشعه فرابنفش، پوسیدگی، قارچ، و عوامل محیطی دیگر مقاوم هستند. هر کدام از این ترکیبات دارای قابلیت‌های متنوعی هستند که از آنها در شرایط مختلف استفاده می‌شود.

شلنگ‌های مکنده از چند لایه پلاستیکی و الیاف در هم تنیده ساخته شده‌اند و دور حلقه‌ای از سیم پیچ فلزی قرار گرفته‌اند. در این شلنگ‌ها یک لایه پلی وینیل کلرید روی یک لایه پلاستیکی از همین جنس قرار گرفته است. اتصالات شلنگ‌ها معمولا از برنج ساخته می‌شود. با این وجود، استفاده از آلومینیوم سخت شده به خاطر وزن کم آن نیز بسیار رایج است.

طراحی شلنگ آتش نشانی

شلنگ آتش نشانی دارای یک یا چند لایه از الیاف در هم تنیده است که به عنوان ماده تقویت کننده از آنها استفاده می‌شود. از شلنگ‌های تک لایه برای مواقعی که وزن کم و قدرت مانور بالا لازم است استفاده می‌شود.  به عنوان مثال، شلنگ جنگلبانی جزء شلنگ‌های تک لایه به شمار می‌آید. شلنگ‌های صنعتی هم به خاطر استفاده غیر مداوم از آنها، از بین شلنگ‌های تک لایه انتخاب می‌شوند. شلنگ‌هایی که دارای دو لایه هستند را با همین نام می‌شناسند.

از شلنگ دولایه در مواقعی استفاده می‌شود که وزن چندان اهمیتی ندارد و به صورت مداوم از شلنگ استفاده می‌شود. شلنگ‌های آتش نشانی شهری، متداول‌ترین شلنگ‌های آتش نشانی دو لایه هستند. شلنگ‌های لایه‌ای دارای یک بدنه پلاستیکی در درون خود هستند و مانع از نشتی آب به خارج از شلنگ می‌شوند. در شلنگ‌های جنگلبانی از پاستیکی استفاده می‌شود که تا حدودی اجازه می‌دهد آب به بدنه خرجی شلنگ برسد. به این ترتیب بدنه شلنگ مرطوب نگه داشته می‌شود که مانع از سوختن شلنگ می‌شود.

کنترل کیفیت شلنگ آتش نشانی

شلنگ‌های آتش نشانی در هر مرحله از روند تولید مورد آزمایش‌های متعددی قرار می‌گیرند. بعضی از این آزمایشات به صورت نظری و فقط با بازدید از شلنگ‌ها انجام می‌شود. بقیه این بازرسی‌ها شامل، مقاومت در برابر اوزون، تست چسبندگی، ارتباط بین لایه بیرونی و درونی، تست پیچ خوردن شلنگ تحت فشار، بازدید ابعاد و چند تست دیگر می‌شود. شلنگی که در تمامی این بازرسی‌ها قبول شود، این اجازه را پیدا می‌کند که وارد بازار شود.

در بیست سال گذشته تمام تلاش متخصصان بر آن بوده که شلنگ‌هایی مقاوم‌تر، سبک‌تر و کم هزینه‌تر تولید کنند. در آینده نیز این انتظار می‌رود که با پیشرفت فناوری و روش‌های تولید، شاهد پیشرفت در تولید شلنگ‌های آتش نشانی کارآمدتر و کم‌هزینه‌تر باشیم.